Kamerleden zijn politici, maar het zijn ook echtgenoten en vaders. Om een kijkje vanaf de andere kant te kunnen krijgen, komen hier de echtgenotes aan het woord. Graag willen ze met hun voornamen worden genoemd. Een gesprek met Willy van der Vlies, Janneke van den Berg, Marlies van der Staaij, Christien Bisschop en Sophia Stoffer. Sophia kon niet bij het gesprek aanwezig zijn. Haar schriftelijke inbreng is in de tekst verwerkt.

Van minister Zalm van Financiën kreeg Van der Vlies bij zijn 25-jarig jubileum als Kamerlid een horloge waarvan de plaat een gulden was. Zonder zichtbaar randschrift. Bij de overhandiging zei de minister: “Jij hoeft iets niet te zien Bas, om tóch zeker te weten dat het er is.” God zij met ons. De vrouwen van de vijf Kamerleden ervaren en ervoeren dat ook zo: God was en is met ons.

God zij met ons
Toen ze trouwden, lag een Kamerlidmaatschap van hun man ver buiten de gezichtskring. Toen het zover was en in samenspraak besloten werd ‘ja’ te zeggen op de roeping uit Den Haag, hebben ze mogen ervaren dat het ‘God zij met ons’ bede en belijdenis in één zijn. Alle echtgenotes hebben bij alles wat er op hen afkwam, gevoeld dat ze als man en vrouw en gezin werden gedragen.

“Het komt op je weg, je solliciteert niet,” zegt Christien kort en krachtig. Janneke: “Koos’ benoeming hebben we als een roeping ervaren. Dan ligt het ook op mijn weg om met hem mee te gaan, ook als dat zwaardere verantwoordelijkheden met zich meebrengt.” Sophia: “De tussentijdse beëdiging van Chris vond ik indrukwekkend. Ik zag hem alleen binnenkomen in die grote zaal en hoe hij de eed aflegde voor God, waarbij onze families en heel Nederland mee konden kijken. Dat moment vergeet ik nooit.”

Hoogtepunten
De SGP-vrouwen ontmoet(t)en elkaar regelmatig in Den Haag. Allereerst natuurlijk op Prinsjesdag, vol feestelijk vertoon en ceremonieel. “De eerste keer voelde onwennig, de tweede keer was leuk, de derde keer ook nog, de vierde keer al minder en daarna heb ik mijn kaart graag afgestaan aan anderen die dan met Bas mee mochten in de Ridderzaal. Ook waren we bij de huwelijken van toen nog kroonprins Willem-Alexander en van zijn broer Constantijn,” zegt Willy. Het officiële staatsbezoek van de Zuid-Afrikaanse president De Klerk is ook memorabel: “Bas in smoking, dat was wel even wennen.”

Marlies en Christien noemen spontaan de kroning van koning Willem-Alexander, een historische gebeurtenis waar ze getuige van waren (“Grappig, Amalia zat nog eerder op de troon dan haar vader”). Janneke noemt in dit verband ook het 121⁄2-jarig ambtsjubileum van koningin Beatrix en de opening van de nieuwbouw van de Tweede Kamer in 1992. “Met Pieter van Vollenhoven had Koos een bijzondere band door zijn inzet voor de verkeersveiligheid. Wij waren op zijn 60ste en 70ste verjaardag én híj kwam bij de afscheidsreceptie van Koos.” Sophia vindt dat haar horizon door het werk van Chris breder is geworden: “Boeiend om de ervaringen van werkbezoeken te horen. Kort geleden ben ik ook met Chris naar Israël geweest, dat is natuurlijk een prachtige ervaring samen.”

Schaduwkanten
Het Kamerlidmaatschap heeft ook schaduwkanten. Zoals de landelijke bekendheid van hun mannen. Uitjes met de echtgenoot waren dan ook niet altijd een genoegen. Janneke: “Als we ergens liepen en Koos door wildvreemden werd aangesproken, gingen de kinderen een paar meters verderop staan, zo van ‘hier horen wij niet bij’.” Marlies: “We waren een keer samen op pad toen iemand ineens zei: “Meneer Van der Staaij, u kunt wel een pet en zonnebril opzetten, maar we herkennen u tóch wel.” Willy: “De kinderen hebben wel eens tegen Bas gezegd: kunt u niet een mombakkes opzetten? Dan kunnen we normaal doorlopen.” Allemaal goedbedoeld natuurlijk, maar voor de leden van het gezin soms hinderlijk.

Krijgen we visite?
Veel ingrijpender was het feit dat het Kamerwerk veel tijd en aandacht opslokt. Illustrerend: toen in huize Van der Vlies op een werkdag een plaats extra werd gedekt voor het avondeten, vroeg een van de kinderen: krijgen we visite? Willy: nee, papa eet vanavond thuis.

Mede door de afstand van Den Haag-Nunspeet, was Van den Berg al vroeg op weg naar Den Haag en kwam hij pas thuis als de kinderen al weer op bed lagen. Janneke: “Maar we hebben altijd geprobeerd met het hele gezin te ontbijten. At Koos wél thuis, dan kon hij soms verzuchten: ‘Is het altijd zo’n herrie hier’?” Voor de familie-Bisschop veranderde er weinig. “Roelof was door zijn werk op school in Rotterdam sowieso al veel weg, net als toen hij in de raad en de Staten zat,” zegt Christien. “Maar als het maar enigszins kon at hij thuis en bracht hij de kinderen naar bed.”

Toen Van der Staaij in 1998 in de Kamer kwam, waren Michaël en Camila er nog niet. Marlies: “Wij hebben natuurlijk het geluk dat Benthuizen dicht bij Den Haag ligt. We probeerden als het maar enigszins kon met ons vieren te ontbijten. En Kees bracht ze ook naar school. Gelukkig hebben we de zondag en relatief lange recessen. Dat compenseert.”

Een glazen huis
In huize-Van der Vlies – maar dat geldt voor de andere vier dames ook - lag het zwaartepunt van de opvoeding van de vijf kinderen bij Willy: “Toen Bas in de Kamer kwam, wist ik dat dit de consequentie was. Als ik het niet gewild had, had ik ‘nee’ moeten zeggen toen Bas op de lijst kwam. En ja, je went er ook wel weer aan.” Maar als het nodig was, was papa Van der Vlies er. “Ik hielp de kinderen met hun huiswerk, maar soms kwam ik er ook niet uit. Het kon dan nog zo laat zijn geworden, ’s ochtends om 6 uur stond hij op en vulde hij aan waar ik was gestopt. Als er ‘gedoe’ was, zei ik tegen ’m: neem je plu maar mee want het spettert hier.”

Een speciaal verhaal zijn de nachtelijke debatten, soms tot de andere morgen vroeg. Het kon nóg zo laat worden, Van der Vlies reed altijd terug naar Maartensdijk. Willy: “Ik bleef op tot hij thuiskwam. Hij belde dan als hij wegging zodat ik wist hoe laat hij er ongeveer zou zijn. Maar soms duurde het veel langer. Dan zat ik af en toe best wel in schrik en angst... Dan had hij andere Kamerleden meegenomen die met het ov niet meer thuis konden komen en door Bas onderweg op verschillende plekken werden afgezet. Ik wist daar niks van, want een mobieltje had je toen nog niet.”

Van der Staaij is binnen een half uur thuis. Van den Berg nam een koffer met een pyjama en tandenborstel mee voor het geval de laatste trein al weg was en hij dan in een hotel moest overnachten. Bisschop neemt de auto als er nachtwerk op komst is. En Stoffer heeft in de Haagse binnen- stad een pied-à-terre waar hij als het laat wordt of het erg druk is bivakkeert. “Als gezin zijn we daar graag samen in vakanties en op feestdagen,” zegt Sophia. “Maar als er in Elspeet iets belangrijks is in het gezin als bijvoorbeeld een diploma-uitreiking, dan is Chris er, debat of niet.”

Beveiliging
Een zwart hoofdstuk zijn de bedreigingen. Van der Vlies kreeg er als eerste mee te maken. Twee keer. Na de moord op Pim Fortuyn, toen hij tot diep in de nacht in het Kamergebouw ’gevangen’ zat en in een speciale auto naar huis werd gebracht. Daarna toen zijn naam werd gevonden op een lijst van leden van de Hofstad-groep. Hij kreeg persoonsbeveiligers, tot in de kerk aan toe. “Bas en ik vonden het soms lastig,” zegt Willy, “maar de kinderen vonden het spannend en interessant, continu politie voor de deur en zelfs een ‘politiehuisje’ in de tuin.” Van der Staaij moest worden beveiligd na uitspraken over abortus tijdens de verkiezingscampagne van 2012. Agressieve reacties leidden ertoe dat ook híj geschaduwd moest worden door ‘oortjes’.

Bereikbaarheid
Onlosmakelijk verbonden met het Kamerwerk is de 24/6-bereikbaarheid van hun echtgenoot en vader. Thuis werd en wordt dat ervaren als een stoorzender. Werd in huize-Van der Vlies als de telefoon op vrijdag weer eens ging nog geroepen: dat zal Menno wel weer zijn, nu breken bij nacht en ontij de appjes en belletjes in van medewerkers, voorlichters, collega’s, ministers, journalisten en kiezers.

De andere kant van de snelle communicatie is dat het ‘thuis- front’ meer mee krijgt van wat er gebeurt in Den Haag. Zo delen de huidige Kamerleden hun digitale agenda steevast met hun vrouw. En regelmatig volgen de dames de debatten online. In Maartensdijk gebeurt dat nog steeds. De 29 Kamerjaren van Van der Vlies werken door tot op de huidige dag.

Of de dames merken dat hun man, of zijzelf, door het Kamerlidmaatschap zijn veranderd? Willy: “Nee. Bas was Bas en bleef Bas. En ik ben ook dezelfde gebleven.” Christien: “Bij mijn weten zijn Roelof en ik niet veranderd.” Janneke: “Koos was zich erg bewust van zijn publieke functie. Met een glaasje wijn op achter het stuur zat er niet meer in.” Marlies: “Kees is wel iets relaxter geworden. Voor een debat maakt hij niet meer eerst een uitvoerig studie van een wetsvoorstel. Zelf besef ik dat ik in een glazen huis woon en wat ik zeg en doe ook op hem af kan stralen.” Sophia: “Chris is Chris. Puur. Zelf is hij daar niet zo mee bezig. Maar we weten natuurlijk wél dat zijn positie als Kamerlid meebrengt dat je voorzichtig bent.”

Geschreven door Menno de Bruyne en Janie de Jong.